Waarom loopt de zonnewijzer achter (of voor)?

Ten eerste: het hangt er maar van af wat je bedoelt met 'de goede tijd'.
Er is wat voor te zeggen dat alleen de zonnewijzer de goede tijd aangeeft en dat je horloge er 'alleen maar voor de mensen' is. Maar dat is wel erg streng in de leer.

De zonnewijzer geeft 'de (ware) zonnetijd aan'. 
Het is de tijd waarbij de zon om 12:00 uur 's middags (te 'noen') op het hoogste punt staat.
Als je even nadenkt, snap je al dat die tijd overal een beetje verschilt. Tot voor 'kort' maakte niemand dat wat uit. Als de zon op zijn hoogste punt stond was het (op die plek) 12 uur en daar werd alles op gelijk gezet.
Dit ging pas mis toen 'het leven sneller werd'; met name door telegraaf en telefoon.
veel interessants is te vinden over 'de wettelijke tijd in Nederland'.

Je zonnewijzer ('goedgezet' volgens de aanwijzingen op deze site) geeft dus 'de ware tijd' aan. Om '12 uur 's middags'  (in ware tijd) staat de zon loodrecht boven je.
Maar wat laat de schaduw dan zien? Dat hangt er maar vanaf hoe de ring (met daarop de cijfertjes) is ingesteld. Bij sommige modellen kun je een schroefje losdraaien en de ring met cifertjes verdraaien. Die *kun* je dus zo zetten dat als de zon loodrecht boven je staat, de zonnewijzer 12:00 uur aangeeft.
Maar je kunt de ring ook zo draaien dat hij gelijk loopt met je horloge. In Nederland staat de zon op zijn hoogtepunt om ongeveer 12:30 (horlogetijd). Tenminste.... in de winter....

Want het tweede waar je even op moet letten is het fenomeen 'zomertijd' of 'wintertijd'.
Zomertijd is iets wat de mensen de laatste jaren bedacht hebben. De zon (en dus ook de zonnewijzer) heeft hier geen boodschap aan. De zonnewijzer geeft de 'gewone tijd' aan. Dat wil zeggen: de 'wintertijd'.
In de zomer loopt de zonnewijzer dus ongeveer een uur achter. Tenzij je de ring zo draait dat de schaduw de zomertijd aangeeft. In Nederland staat de zon op zijn hoogtepunt om ongeveer 13:30 (horlogetijd).
Als je er aan hecht dat je zonnewijzer de horlogetijd aangeeft moet je dus twee keer per jaar de ring verstellen. Je kunt er ook voor kiezen hem op 'zomertijd' dan wel 'wintertijd' in te stellen.

Maar ook al je hier rekening mee houdt is er meestal wel een verschil tussen de tijd die je kwartshorloge aangeeft en de tijd die de zonnewijzer aangeeft. De reden hiervoor is complex. Het heeft met twee dingen te maken
- de aarde loopt in een elliptische baan rond de zon,
- de aardas staat schuin op het vlak van de aardbaan.
Kijk bijvoorbeeld maar eens hier voor een betere uitleg.
al met al is het tijdsverschil tussen 'zonnetijd' en 'ware tijd' nooit meer dan een kwartier en het verschil verloopt als volgt:

Terug naar 'www.leukeprojecten.nl'